మే 9, 2025 | న్యూఢిల్లీ: భారత వైమానిక దళం (IAF) పాకిస్థాన్ నుంచి వచ్చిన వైమానిక దాడులను విజయవంతంగా తిప్పి కొట్టిన సందర్భంలో, ఎస్-400 ఎయిర్ డిఫెన్స్ మిసైల్ సిస్టమ్, భారత్‌లో “సుదర్శన చక్రం”గా పిలవబడే ఈ అత్యాధునిక రక్షణ వ్యవస్థ, మరోసారి వార్తల్లో నిలిచింది. ఈ శక్తివంతమైన ఆయుధ వ్యవస్థ ముందు పాకిస్తాన్ హన్మంతుడి ముందు కుప్పిగంతులు వేసినట్లు ఉంది.
ఎస్-400 అంటే ఏమిటి?
ఎస్-400 ట్రయంఫ్ (నాటో కోడ్‌నేమ్: SA-21 గ్రౌలర్) రష్యా తయారు చేసిన అత్యంత అధునాతన లాంగ్-రేంజ్ ఉపరితల-గాలి క్షిపణి (SAM) వ్యవస్థలలో ఒకటి. యుద్ధ విమానాలు, డ్రోన్లు, క్రూయిజ్ మిసైల్స్, బాలిస్టిక్ మిసైల్స్ వంటి విభిన్న వైమానిక బెదిరింపులను గుర్తించి, ట్రాక్ చేసి, నాశనం చేయగల సామర్థ్యం ఈ వ్యవస్థకు ఉంది. ఇది 400 కిలోమీటర్ల పరిధిలో లక్ష్యాలను నాశనం చేయగలదు మరియు 600 కిలోమీటర్ల దూరంలో శత్రువును గుర్తించగలదు.
ఈ వ్యవస్థలో మూడు కీలక భాగాలు ఉన్నాయి: క్షిపణి లాంచర్లు, అధిక శక్తితో కూడిన రాడార్ వ్యవస్థ, మరియు కమాండ్ అండ్ కంట్రోల్ సెంటర్. ఇది ఒకేసారి 36 లక్ష్యాలను ట్రాక్ చేయగలదు మరియు 80 లక్ష్యాలను ఎంగేజ్ చేయగలదు, ఇది సంక్లిష్ట యుద్ధ వాతావరణంలో కూడా అసాధారణ సామర్థ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది.
- అహ్మదాబాద్ కోర్టు సంచలన తీర్పు
- మిస్ వరల్డ్ పోటీ ఎలా ప్రారంభమైంది
- సరస్వతి పుష్కరాలుఅద్భుతం అనిర్వచనీయం-డిప్యూటి సిఎం భట్టి విక్రమార్క
- నకిలీ విత్తనాల దందా చేస్తే ఖఠిన చర్యలు సిఎం రేవంత్ రెడ్డి
- యుద్ధంలో గెలిచి ఉండవచ్చు..అయినా కాశ్మీర్లో ఆగదే చిచ్చు
భారత్‌లో ఎస్-400
2018 అక్టోబర్‌లో భారత్ రష్యాతో 5 బిలియన్ డాలర్ల ఒప్పందం కుదుర్చుకొని ఐదు ఎస్-400 స్క్వాడ్రన్‌లను కొనుగోలు చేసింది. ప్రస్తుతం మూడు స్క్వాడ్రన్‌లు పూర్తిగా ఆపరేషనల్‌గా ఉన్నాయి, మిగిలిన రెండు 2026 నాటికి సిద్ధం కానున్నాయి. ఈ స్క్వాడ్రన్‌లు పంజాబ్, జమ్మూ కాశ్మీర్, రాజస్థాన్, గుజరాత్ వంటి వ్యూహాత్మక ప్రాంతాల్లో మోహరించబడ్డాయి, భారత గగనతలాన్ని రక్షిస్తున్నాయి.
భారత్‌లో ఈ వ్యవస్థకు “సుదర్శన చక్రం” అనే పేరు పెట్టారు, ఇది హిందూ పురాణాల్లో లార్డ్ విష్ణు ఉపయోగించిన అజేయ ఆయుధం నుంచి స్ఫూర్తి పొందింది. ఈ పేరు దాని అసమాన ఖచ్చితత్వం, వేగం, మరియు శత్రువులను నిర్మూలించే సామర్థ్యాన్ని సూచిస్తుంది.
మే 7-8, 2025 రాత్రి, పాకిస్థాన్ భారత్‌పై డ్రోన్లు క్షిపణులతో వైమానిక దాడులు చేసేందుకు ప్రయత్నించింది. ఈ దాడులు భారత్ యొక్క ఆపరేషన్ సిందూర్‌కు ప్రతీకారంగా జరిగాయి, దీనిలో భారత సైన్యం పాకిస్థాన్ మరియు పాక్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్‌లోని ఉగ్రవాద శిబిరాలపై ఖచ్చితమైన దాడులు చేసింది. అవంతిపుర, శ్రీనగర్, జమ్మూ, పఠాన్‌కోట్, అమృత్సర్, లుధియానా, భుజ్ వంటి 15 భారతీయ నగరాలను పాకిస్థాన్ లక్ష్యంగా చేసుకుంది.
భారత వైమానిక దళం ఎస్-400 వ్యవస్థను ఉపయోగించి పాకిస్తాన్ దాడలను తిప్పికొట్టింది. రాత్రి సమయంలో వచ్చిన క్షిపణులు మరియు డ్రోన్లను గుర్తించి, వాటిని గాలిలోనే నాశనం చేసిన ఈ వ్యవస్థ, భారత్ యొక్క రక్షణ సామర్థ్యాన్ని ప్రపంచానికి చాటింది. ఈ ఆపరేషన్‌లో ఇజ్రాయెల్ తయారీ హార్పీ డ్రోన్లు పాకిస్థాన్ రాడార్‌లను నాశనం చేయడంలో సహాయపడ్డాయి.
మాజీ ఎయిర్ మార్షల్ శిరీష్ బబన్ దేవ్ ఈ వ్యవస్థ యొక్క సమర్థతను కొనియాడుతూ, “ఎస్-400 మీడియం-రేంజ్ బాలిస్టిక్ క్షిపణులను కూడా నాశనం చేయగల అసమాన సామర్థ్యం కలిగి ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమ రక్షణ వ్యవస్థలలో ఒకటి,” అని వ్యాఖ్యానించారు.
ఎందుకు గేమ్‌చేంజర్?
ఎస్-400 భారత రక్షణ వ్యూహంలో ఒక విప్లవాత్మక మైలురాయి. దీని అధునాతన రాడార్‌లు, బహుముఖ క్షిపణి రకాలు, మరియు ఎలక్ట్రానిక్ జామింగ్‌కు వ్యతిరేకంగా రక్షణ సామర్థ్యం దీనిని ప్రత్యేకమైనదిగా చేస్తాయి. చైనా, పాకిస్థాన్ వంటి పొరుగు దేశాల నుంచి వచ్చే వైమానిక బెదిరింపులను ఎదుర్కోవడానికి ఈ వ్యవస్థ రూపొందించబడింది, భారత గగనతలాన్ని అభేద్యంగా మార్చుతోంది.
అయితే, కొంతమంది రక్షణ నిపుణులు ఈ వ్యవస్థపై అధిక ఆధారపడటం వల్ల రష్యా టెక్నాలజీపై భారత్ ఆధారితం కావచ్చని ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. చైనాకు సరఫరా చేసిన ఎస్-400 వ్యవస్థలలో రష్యా కొన్ని ఫీచర్లను పరిమితం చేసినట్లు నివేదికలు సూచిస్తున్నాయి, ఇది భారత్‌కు సరఫరా చేసిన వ్యవస్థలపై కూడా ప్రశ్నలను లేవనెత్తుతోంది.
