న్యూ ఢిల్లీ, అక్టోబర్ 13, 2025:రోడ్డు ప్రమాదాల్లో పాదచారుల మరణాలు తీవ్రంగా పెరుగుతున్న నేపథ్యంలో, సుప్రీం కోర్టు గురువారం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు, కేంద్రం, మహానగర సంస్థలు, రాష్ట్రీయ రహదారుల అధికారి (ఎన్‌హెచ్‌ఎఐ)లకు కీలక ఆదేశాలు జారీ చేసింది. మొత్తం 50 నగరాల్లో పాదచారుల మార్గాలు (ఫుట్‌పాత్‌లు), రోడ్ క్రాసింగ్‌లపై దేశవ్యాప్త అడిట్ (లెక్కలు) నిర్వహించాలని, మౌలిక సదుపాయాలు, డిజైన్‌లో లోపాల వల్ల పాదచారులు మరణిస్తే అధికారులు, కాంట్రాక్టర్లు వ్యక్తిగతంగా బాధ్యత వహించాలని కోర్టు స్పష్టం చేసింది.
జస్టిస్ ఎం.ఆర్. షా, జస్టిస్ హెచ్.ఎల్. గోస్వామి బెంచ్, ఎస్.రాజశేఖరన్ వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా కేసులో ఈ ఆదేశాలు జారీ చేసింది. 2019 నుంచి 2023 వరకు రోడ్డు ప్రమాదాల్లో 1.4 లక్షల మంది పాదచారులు మరణించారని, 2023లో మాత్రమే 35 వేల మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారని కోర్టు ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. “పాదచారుల భద్రత రోడ్డు భద్రతకు మొదటి పునాది. ఫుట్‌పాత్‌లు, క్రాసింగ్‌ల లోపాలు మరణాలకు కారణమవుతున్నాయి. ఇలాంటి సంఘటనల్లో అధికారులు, కాంట్రాక్టర్లు వ్యక్తిగతంగా బాధ్యులు” అని బెంచ్ తీర్పులో పేర్కొంది.
మోటారు వెహికల్ చట్టం 198A సెక్షన్‌ను అమలు చేయాలి
కోర్టు, మోటారు వెహికల్ చట్టం 1988లోని సెక్షన్ 198Aను అమలు చేయాలని ఆదేశించింది. ఈ సెక్షన్ ప్రకారం, మౌలిక సదుపాయాల లోపాల వల్ల జరిగిన ప్రమాదాల్లో అధికారులు, కాంట్రాక్టర్లపై వ్యక్తిగత చట్టపరమైన చర్యలు తీసుకోవాలి. “ఇది 2019లో జారీ చేసిన చట్టం, కానీ అమలు లేకపోవడం వల్ల మరణాలు కొనసాగుతున్నాయి. ఇకపై ఎట్టి సహింషణ లేదు” అని కోర్టు హెచ్చరించింది.
పాదచారుల మార్గాల్లో ఎంక్రోచ్‌మెంట్‌లు (అనధికార ఆక్రమణలు), లైటింగ్ లోపాలు, సీసీటీవీలు లేకపోవడం, మహిళలు, పిల్లలు, వృద్ధులకు భద్రత లేకపోవడం వంటి సమస్యలను కోర్టు ఎత్తి చూపింది. భారతీయ రోడ్డుల కాంగ్రెస్ (ఐఆర్‌సీ) 2022 గైడ్‌లైన్స్, మంత్రిత్వ శాఖ ఆఫ్ హౌసింగ్ అండ్ అర్బన్ అఫైర్స్ (మోహుఎ) 2021 హార్మనైజ్డ్ గైడ్‌లైన్స్‌ను కఠినంగా అమలు చేయాలని ఆదేశించింది.
రోడ్ సేఫ్టీకి విస్తృత మార్గదర్శకాలు
కోర్టు జారీ చేసిన విస్తృత మార్గదర్శకాల్లో:
హెల్మెట్ ధరించడం: ద్విచక్ర వాహనాల డ్రైవర్లు, ప్యాసింజర్లు హెల్మెట్‌లు ధరించడానికి కఠిన చట్టాలు అమలు చేయాలి. కెమెరాలతో ఇ-ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్, ఫైన్లు విధించడమే కాక, లైసెన్స్ సస్పెన్షన్‌ చేయాలి.
అనధికార లైట్లు, హూటర్లు:
రెడ్-బ్లూ స్ట్రోబ్ లైట్లు, అనధికార హూటర్లపై పూర్తి నిషేధం. మార్కెట్‌ల్లో క్రాక్‌డౌన్, ఫైన్లు విధించాలి.
లేన్ డిసిప్లిన్:తప్పుదారి డ్రైవింగ్, అసురక్షిత ఓవర్‌టేకింగ్‌పై కఠిన చర్యలు.
అవగాహన కార్యక్రమాలు:
డాజ్లింగ్ హెడ్‌లైట్లు, స్ట్రోబ్ లైట్ల ప్రమాదాల గురించి డ్రైవర్లు, పాదచారులకు ప్రచారం.
– **ఆన్‌లైన్ గ్రీవెన్స్ సిస్టమ్:** ఫుట్‌పాత్ మెయింటెనెన్స్, క్రాసింగ్‌ల ఫిర్యాదులకు సులభమైన ఆన్‌లైన్ వ్యవస్థ ఏర్పాటు చేయాలి.
కెమెరా మానిటరింగ్: పాదచారుల మార్గాల్లో ఆక్రమణలను నిరోధించే కెమెరాలు దశలవారీగా ఏర్పాటు.
రాష్ట్రాలు, కేంద్ర ప్రాంతాలు ఆరు నెలల్లోపు సమగ్ర రోడ్ సేఫ్టీ నియమాలు రూపొందించాలని కోర్టు ఆదేశించింది. రాష్ట్ర ట్రాన్స్‌పోర్ట్ డిపార్ట్‌మెంట్లు, మున్సిపల్ అథారిటీలు, ట్రాఫిక్ పోలీసులు పాదచారుల భద్రతా చర్యల అమలు, మానిటరింగ్‌ను బలోపేతం చేయాలని సూచించింది. నేపథ్యం…
ఈ ఆదేశాలు రోడ్డు భద్రతను మెరుగుపరచడంలో మైలురాయిగా మారతాయని నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు. “పాదచారులు రోడ్డు దెబ్బకు గురవుతున్నారు. ఫుట్‌పాత్‌లు లేకపోతే, డిజైన్ లోపాలు ఉంటే అధికారులు బాధ్యత తీసుకోవాలి. ఇది శాస్త్రీయ పరిశోధనలతో ముడిపడి ఉండాలి” అని ఒక రోడ్ సేఫ్టీ నిపుణుడు చెప్పాడు.
కేసు పిటిషనర్ ఎస్.రాజశేఖరన్, ఒక ప్రముఖ ఆర్థోపెడిక్ సర్జన్, 2012లో దాఖలు చేసిన పిటిషన్‌లో రోడ్ సేఫ్టీ నియమాల అమలుపై కోర్టు చర్యలు కోరాడు. ఈ తీర్పు దేశవ్యాప్తంగా పాదచారుల రక్షణకు నూతన విధానాలకు దారితీస్తుందని భావిస్తున్నారు.
కోర్టు, తమ ఆదేశాల అమలు పురోగతిని నెలవారీగా సమర్పించాలని ఆదేశించింది. ఇది భవిష్యత్‌లో రోడ్డు ప్రమాదాలను తగ్గించడానికి తొడ్పడుతుందని చెబుతున్నారు.